Modernizm to ruch filozoficzny, który znany jest z krytyki tradycyjnych poglądów i wartości. Powstał na początku XX wieku jako reakcja na wojny światowe, kolonializm, industrializację, urbanizację i rozwój nauki. Myśliciele modernistyczni wierzyli, że świat zmienia się dramatycznie i w tempie niespotykanym w historii.
Najbardziej znani filozofowie modernizmu
- Artur Schopenhauer – filozofia pesymistyczna; zgodnie z duchem czasu. Życie to ciąg cierpień, walka o nieszczęście, podczas gdy człowiek marzy o szczęściu – a jednak jest zawiedziony. Ulgę przynoszą tylko sztuka, natura, nirwana.
- Fryderyk Nietzsche – filozofia buntu przeciw istniejącym wartościom, przeciw przeciętności i ludzkiej słabości. Nietzsche głosi wolę władzy i kultu nadczłowieka – silnej jednostki, pełnej energii, zdolnej do panowania nad rzeszą słabych. Może działać „poza dobrem i złem”, odrzucając prawa, normy i wartości.
- Henri Bergson – rzeczywistość jest nieustannym, nieogarnionym ruchem, przepełnia ją siła twórcza (élan vital), badać ją można tylko przez intuicję i instynkt (intuicjonizm). Bergson powraca do metafizyki i irracjonalizmu.
Terminy związane z epoką
- Dekadencja to postawa inspirowana filozofią niemieckiego filozofa Arthura Schopenhauera, który uważał, że istotą ludzkiego życia jest bezcelowy i niezaspokojony pęd. Ludzie, mówi filozof, zawsze dążą do osiągnięcia czegoś, czego nigdy nie osiągną, a to dążenie zamienia ich życie w ciąg niekończących się cierpień. Sposobem na pozbycie się cierpienia jest pozbycie się pragnień i potrzeb poprzez ucieczkę w nirwanę (rozpuszczenie w niebycie) i kontemplację piękna.Poglądy Schopenhauera stały się teoretyczną podstawą dekadenckiej postawy, charakteryzującej się niekończącymi się stanami apatii i bierności. W takiej sytuacji jedyną drogą do zbawienia jest ucieczka ze świata przez samobójstwo, alkohol, narkotyki, seks, kontemplację piękna lub poszukiwanie nirwany.
- Nadczłowiek to termin wywodzący się z filozofii niemieckiego myśliciela Friedricha Nietzschego. Oznacza jednostkę silną i godną uwagi, a zatem, według filozofa, upoważnioną do stawiania się ponad prawem moralnym, zarezerwowanym dla słabych gatunków nieludzkich, do których należy ogół społeczeństwa. Te dziwactwa otworzyły przed nadczłowiekiem ogromne możliwości, a jednocześnie wiązały się z odpornością na słabości fizyczne i psychiczne.
Poglądy Nietzschego miały ogromny wpływ na literaturę i sztukę epoki modernizmu.
- Intuicjonizm to termin wywodzący się z filozofii Henri Bergsona. Według filozofii to intuicja, a nie rozum (jak chciał Kartezjusz) czy wiara (jak nauczał św. Augustyn) określa istotę naszej wiedzy o świecie. Intuicja, słowami Bergsona, to tajemnicza, praktycznie niepoznawalna, niemal metafizyczna i nadprzyrodzona siła. To pozwala nam rozpoznać èlan vital, burzę życia, która określa istotę świata i bieg wydarzeń.
Zostaw komentarz