Jakie cechy ma filozofia oświecenia?

Kluczową cechą filozofii oświecenia jest to, że próbuje ona podważyć przyjęte normy i założenia dotyczące wiedzy, prawdy, tożsamości i znaczenia. W tym artykule przyjrzymy się bliżej cechom charakterystycznym filozofii oświecenia, jej przedstawicielom oraz polskiej myśli oświeceniowej.

Jakie są cechy charakterystyczne filozofii oświecenia?

Filozofię oświeceniową można określić za pomocą trzech głównych założeń, czyli rozum, racjonalizm i racjonalność.

• Rozum. Filozofia oświeceniowa zakwestionowała pogląd, że istnieją pewne rzeczy, które nie są dostępne dla rozumu. Zamiast tego sugerowała, że wszystko można wyjaśnić za pomocą rozumu, a przynajmniej, że rozum istnieje jako metoda badania wszystkiego – od natury wszechświata, po naturę człowieka. 
• Racjonalizm. Odnosi się do przekonania, że świat jest poznawalny i że rozum może być użyty do jego zrozumienia. Sugeruje również, że wiedza, którą posiadamy, jest produktem naszych racjonalnych zdolności.
• Racjonalność. Odnosi się do idei, że prawda i racjonalność są obiektywne i absolutne. Sugeruje, że istnieje jedna prawda i że można ją odkryć dzięki naszej zdolności rozumowania. 

Kim są przedstawiciele filozofii oświecenia?

Do najważniejszych przedstawicieli filozofii oświeceniowej należą:

•  Baruch Spinoza. Spinoza był filozofem i racjonalistą, który żył w XVII wieku. Miał znaczący wpływ na rozwój zachodniej filozofii, a także na rozwój innych gałęzi wiedzy, w tym psychologii i teorii politycznej. 
•  John Locke. Locke był brytyjskim filozofem, który obecnie uważany jest za jednego z najbardziej wpływowych filozofów zachodnich. Jest doceniany za jego wysiłki w celu syntezy idei swoich poprzedników z nowymi odkryciami naukowymi swoich czasów, a także za jego wkład w klasyczną teorię liberalną.
• Voltaire. Voltaire był filozofem, historykiem i pisarzem. Filozof ten był krytyczny wobec instytucji politycznych i doktryn religijnych swoich czasów, w tym nietolerancji i wiary w Boga.
• Jean-Jacques Rousseau. Rousseau był genewskim filozofem, który napisał wpływowe dzieło filozoficzne „Umowa społeczna”. Omawia w nim koncepcję „woli powszechnej” oraz to, w jaki sposób powinna ona stanowić podstawę do utworzenia przez Francuzów demokratycznej republiki.

Jakie są cechy polskiej filozofii oświecenia?

Polska filozofia oświecenia pojawiła się pod koniec XVII wieku, kilkadziesiąt lat przed oświeceniem angielskim czy francuskim. Była ona mniej radykalna niż jego zachodnioeuropejskie odpowiedniki, z powodu sytuacji geopolitycznej Polski. Filozofia oświecenia w Polsce miała silny element religijny i skupiała się nie tylko na kwestionowaniu tradycyjnej myśli religijnej, ale także na stworzeniu nowej filozofii religijnej, która byłaby zgodna z ideałami oświeceniowymi.