Chociaż grecka filozofia odnosi się przede wszystkim do myślicieli przedsokratejskich i ich dyskursów, termin ten oznacza dziś szerokie spektrum idei. Ukształtowały one myśli dominujące w starożytnej Grecji. Termin „filozofia” pochodzi właściwie od słowa oznaczającego miłośnika mądrości. Widzimy więc, że początki greckiej filozofii są ściśle związane z jej uwielbieniem. Skoro tak, to czym charakteryzuje się grecka filozofia?

Czym jest grecka filozofia?

Grecka filozofia stanowi próbę zrozumienia życia, rzeczywistości i istnienia poprzez zastosowanie krytycznego rozumowania. Oznacza otwarty sposób myślenia, który zachęca nas do zadawania trudnych pytań, sprawdzania założeń i kwestionowania status quo. Obejmuje wszystkie myśli oraz idee rozpowszechniane przez uczonych Starożytnej Grecji.

Kiedy rozwijała się filozofia starożytnej Grecji?

Przedsokratycy żyli od VI wieku p.n.e. do I wieku p.n.e. Choć ten okres jest dość długi, to jednak wciąż krótki w porównaniu z całą historią myśli filozoficznej. Filozofia grecka jako dyscyplina rozwinęła się po raz pierwszy w starożytnej Grecji w VI wieku p.n.e., kiedy grupa myślicieli zaczęła kwestionować tradycyjne mity, wierzenia religijne i zdroworozsądkowe idee tamtych czasów. 

Grecy należeli do tego samego świata kultury i intelektu co Homer i Hezjod, ale byli też pierwszym pokoleniem urodzonym w nowej atmosferze intelektualnej stworzonej w Atenach przez Solona i jego następców. Jako dzieci nowych Aten byli pierwszymi ludźmi, którzy zadawali filozoficzne pytania i próbowali na nie odpowiedzieć w sposób rygorystyczny i krytyczny. Pierwsi próbowali przekształcić filozofię z luźnego i ogólnego sposobu poznawania świata w zdyscyplinowany i konkretny sposób badania rzeczywistości. 

Na jakie pytania próbowała odpowiedzieć filozofia grecka?

Grecy zadawali kilka pytań, ale głównym pytaniem, na którym się skupiali, była natura bytu. Z czego dokładnie zbudowany jest świat? Czy istnieją podstawowe zasady jego funkcjonowania? Jak odnosi się do ludzi? Na czym polega natura samych ludzi? Czy istnieje sposób, w jaki ludzie mogą zdobyć wiedzę? Czy można udowodnić, że posiadania wiedze to prawda? Wspomniane problemy stanowiły podstawę dyskursów greckich i warto o nich pamiętać, czytając dzieła starożytnych filozofów.. 

Inne ważne tematy w myśli greckiej to kosmologia (badanie natury wszechświata i jego pochodzenia), filozofia przyrody (badanie natury i właściwości materii), epistemologia (badanie natury i zakresu wiedzy) oraz etyka. Dodatkowo Grecy byli pierwszymi filozofami, którzy próbowali zrozumieć świat poprzez obserwację i logikę, a nie mity i wiarę.

Jakie poglądy głosiła filozofia grecka?

Należy zauważyć, że filozofowie greccy nie próbowali opracować spójnego i konsekwentnego systemu filozoficznego, ani nie zamierzali stworzyć nowej szkoły myślenia. Raczej uznawali siebie za odkrywców pragnących wytyczyć nieznane terytoria filozofii i odkryć prawdę o rzeczywistości. Najważniejszym założeniem do dalszych dyskusji było to, że każdy byt jest jednolitą całością lub pojedynczą substancją złożoną z różnych elementów. Zgodnie z tym poglądem świat nie istnieje jako chaotyczny zbiór niepowiązanych ze sobą obiektów, ale jako harmonijna całość.

Jaki wpływ ma filozofia grecka na współczesny świat?

Grecy wnieśli do filozofii wiele wkładu, który pozostaje aktualny do dziś. Ich próby zrozumienia świata poprzez obserwację i logikę, a nie mity i wiarę, nadal mają ogromne znaczenie dla współczesnej nauki. Filozofia grecka wywarła wpływ na późniejsze idee, a wielu myślicieli zyskało podziw wśród potomnych. Wielu z nich przekazało nawet dzieła odgrywające obecnie rolę obowiązkowych lektur dla studentów z krajów zachodnich.

Jakie są cechy charakterystyczne filozofii greckiej?

Po pierwsze, ważną cechą filozofii greckiej jest próba zrozumienia świata poprzez obserwację i logikę. Widać to u przedsokratejskich myślicieli, takich jak Heraklit, który twierdzi, że „natura uwielbia się ukrywać” i że „nie można było odkryć granic duszy, chociaż podróżowało się każdą drogą”. Kolejna istotna kwestia to wiara greckich filozofów w jednolity byt złożony z różnych elementów. Widać to w Dyskursie Parmenidesa, gdzie przekonuje on, iż „jest i jest jedno, ciągłe, nierozerwalne, nieruchome i ani wytworzone, ani zniszczone.”